Florence Tonk

In opdracht van Stichting Beelden op de Berg programmeerde en presenteerde ik op zondag 9 maart een literaire bijeenkomst in samenwerking met de Bblthk Wageningen. De geweldige Jente Posthuma was mijn gast. Het thema: Heksen. Jente las uit haar bundel Heks! Heks! Heks! die onlangs werd genomineerd voor de J.M.A.Biesheuvelprijs. Ik interviewde haar over de actualiteit van deze verhalenbundel waarin zij eeuwenoude vrouwenhaat op scherpe en humoristische wijze aan de kaak stelt. We weten allemaal nog wat Sigrid Kaag ten deel is gevallen, maar wist u dat er in landen als India, Saudi-Arabië en Tanzania nog altijd ‘heksen’ worden vervolgd? Dat las ik in Heksenjacht, een geschiedenis over angst, repressie en vrouwenhaat, van de Zweedse historicus Dick Harrison uit 2024. Waarom blijft deze vorm van vrouwenhaat zo actueel en wat kunnen we ertegen doen?

De heksenvervolgingen in Nederland tussen de 15e en 17e eeuw, worden heel tastbaar gemaakt in het kunstwerk ‘Aleyda&Entgen’ van Femke Herrengraven, onderdeel van de tentoonstelling Beelden op de Berg in 2024. Het beeld is nog altijd te zien op de rand van de stuwwal in Arboretum Belmonte. Curator Mirjam Westen leidde 9 maart een kunstwandeling naar dit werk, waar dichter Martijn Adelmund een gedicht voordroeg. Heksen, een passend thema rond internationale vrouwendag. In gesprek met Jente Posthuma in de Bblthk Wageningen.

Op 11 december 2024 las ik oude en nieuwe gedichten in Den Haag in het programma met de prachtige titel Armoedebrood, afkomstig van Ferdy Karto, de bedenker en programmeur van deze avond. Dichters die ook optraden waren: Astrid Lampe, Ingmar Heytze, Daniëlle Zawadi, Sophia Blyden, Lemuel de Graav en Daan Doesborgh. De ontmoetingen met deze mix aan talent maakten de avond erg bijzonder. Lees het verslag van dichter Edwin Fagel voor Awater/Poëzieclub. Hopelijk komen er meer edities van deze poëzierijkdom, ga dat dan zeker zien!

Eind april geef ik een lezing over Het verhaal van Nederland bij Roois Kultuur Kontakt en de bibliotheek in Sint Oedenrode. Op hun website introduceren ze me als volgt:

Florence Tonk geeft een lezing over haar boek Het verhaal van Nederland (2022) dat ze schreef bij de populaire gelijknamige televisieserie. Het is een verfrissend en uiterst toegankelijk relaas over onze geschiedenis van de prehistorie tot nu. (…) Tonk is een enthousiast vertelster en weet de geschiedenis tot leven te brengen.

Naast mijn verhaal over dit geschiedenisboek zal ook mijn overige werk (romans, poëzie) ter sprake komen.

Vanaf 2019 ben ik verbonden aan de Schrijversvakschool in Amsterdam als docent poëzie aan studenten uit het eerste en tweede jaar. Leren schrijven staat voor mij gelijk aan veel lezen. Voor mijn studenten selecteer ik wekelijks werk van Nederlandse, maar ook Poolse, Noorse, Zweedse, Chinese, Zuid-Amerikaanse en Amerikaanse dichters. Om hen aan te zwengelen en zelf raak ik dan ook regelmatig geïnspireerd. In de semesters dat ik doceer, schrijf ik meer poëzie dan anders.

In januari debuteerde een van mijn studenten, Rosanne Michielsen, met haar gedicht ‘Het heeft gesneeuwd’ op het digitaal cultureel platform De Optimist. Zij schreef haar gedicht naar aanleiding van een gedicht van Elizabeth Bishop, ‘Little Excercise,’ dat ik mijn tweedejaars had laten lezen in hun eerste semester. Ik ben dol op het werk van Bishop (ook prachtig vertaald naar het Nederlands door J. Bernlef) en ik ben erg trots op Rosanne en haar mooie gedicht.

Voor de jaarlijkse boekenweekbundel van uitgeverij Wereldbibliotheek schreef ik een villanelle. Dat is een zestiende-eeuwse dichtvorm bestaande uit 19 regels waarbij twee regels vier keer terugkeren. Een van de bekendste voorbeelden van een villanelle is het gedicht ‘Do not go gentle into that good night‘ van Dylan Thomas, waarbij de andere terugkerende regel luidt: ‘Rage, rage against the dying of the light.’ Door de herhaling en de rijm krijgen veel villanellen iets stuwends, koortsachtigs.

Mijn bijdrage aan de boekenweekbundel is getiteld ‘De tuin der lusten’. Het is mijn eerste en enige villanelle ooit, maar de vorm en vormdwang beviel me wel. Wie weet maak ik er nog eens een.

De zevende druk ban ‘Het verhaal van Nederland’ zat onlangs bij de post. Fantastisch dat het boek zoveel lezers weet te vinden.

Op de stekgrond van mijn eigen schrijverschap, in het leeslekkerland van mijn jeugd: de openbare bibliotheek Wageningen, ging ik op 23 november in gesprek met succesauteurs Erna Sassen en Thomas Olde Heuvelt. Een gesprek over (jeugd)literatuur, vakmanschap, hoe emoties een rol spelen in je werk, evenals het decor van je jeugd. Over taligheid, research en de kunst om de taal en spraak van personages te benaderen.

Bij Boekhandel Broekhuis in Deventer gaf ik in mei 2022 een lezing over het boek bij de serie Het verhaal van Nederland. Iedereen uit het publiek had de televisieserie uiteraard gezien en kwam nu ook het boek kopen, gesigneerd.

Omdat ik in Deventer was, en hoofdstuk 5 over de late Middeleeuwen zich deels in deze Hanzestad afspeelt, heb ik daar de lezing op toegespitst. Met onder meer aandacht voor de Moderne Devotie, Geert Grote, Salomé Sticken, Karel de Vijfde en de pestpandemie.

Wie interesse heeft in een lezing over dit boek kan contact opnemen met Dorine Holman of de Schrijverscentrale.

Het verhaal van Nederland krijgt een vijfde druk en staat inmiddels 14 weken in de Bestseller top-60.

De hoogst behaalde plaats in deze ranglijst is nummer 11. Het boek stond wekenlang in de top drie van de best verkochte non-fictie.

In 2010 verscheen mijn romandebuut Blijf bij Ons, een boek over Oekraïne. Gebaseerd op ruim een jaar wonen en research in dat land. Bij mijn weten was het misschien wel de eerste Nederlandse roman over Oekraïne. Zo kwam de Openbare Bibliotheek Amsterdam bij mij terecht. Ze vroegen me een gedicht te schrijven voor Oekraïne. Het is te lezen op beeldschermen in de bibliotheek en op een ansichtkaart. Op die manier wilde de bibliotheek haar solidariteit tonen met het land, maar ook met de vele vluchtelingen die naar ons land komen. Voor degenen die in Amsterdam en omstreken terecht zijn gekomen heeft de OBA een speciaal programma gemaakt ter ondersteuning.

Het was een mooie opdracht. Het honorarium schonk ik aan mijn vrienden in het Oekraïense dorp waar ik veel tijd doorbracht in 2006 en 2007, en waar het fictieve dorp ‘Zagoeblene’ uit mijn roman op is gebaseerd. Die dorpsnaam werd me aangereikt door mijn vriendin Olena, daar geboren en getogen. Zagoeblene is Oekraiëns voor ‘verdwenen in de tijd en de geschiedenis.’ En met deze verschrikkelijke oorlog is het daadwerkelijk verdwenen in de tijd. Het echte dorp van Olena is meegesleurd in de geschiedenis, zoals dat al zo vaak gebeurde met Oekraïne. In het echte dorp worden door Olena en haar moeder Svetlana voedzame maaltijden in wekflessen ingemaakt voor Oekraïense soldaten. Er worden camouflagenetten geweven en vluchtelingen uit het oosten opgevangen. Het normale leven lijkt er stilgevallen. Ik hoop maar dat ze veilig blijven, mijn lieve vrienden, in hun speldenprikje op de kaart van dat mooie, uitgestrekte land met haar moedige, humorvolle, gastvrije en poëtische bewoners.

Een mooie aandachtige lezing van Half heel door Anne van den Dool in Awater: “Hier blijkt toch de winst van de verbeeldingskracht, die je kunt gebruiken om jezelf, en de wereld om je heen op hun best voor te stellen.”

Esther Naomi Perquin en ik schreven samen voor NRC een essay over de wooncrisis die ons beide raakt(e). Omdat we in het publieke debat de wezenlijke, menselijke aspecten van deze crisis onvoldoende terughoorden, gingen we te rade bij de poëzie.

Hij stond in 2019 in NRC en is nu op een poster beland, het gedicht ’Wiegelied voor de stad‘.  Het was een idee van dichter/boekhandelaar Joost Baars om dit gedicht op posterformaat af te drukken. Omdat het actueler dan ooit is nu de stad  uit haar coronasluimer is ontwaakt en iedereen weer als vanouds door de straten jakkert, in wat lijkt op een strijd om ruimte, succes en wie druk-drukker-drukst is.

Joost Baars, zelf begenadigd dichter, werkt ook bij Atheneum Boekhandel van Rossum in Amsterdam en schreef een mooie kleine wikkelrecensie voor om Half heel.

“Mooie bundel waar tuin- en natuurlyriek en politiek samenkomen in verrassend heldere, muzikale en kwetsbare gedichten.”

Het Vlaams-Nederlandse tijdschrift Ons Erfdeel publiceerde een uitgebreide recensie van Half heel in het licht van de twee eerder verschenen dichtbundels Anders komen de wolven (2006) en Rijgen (2013). Liefhebbers van dit eerdere werk kunnen volgens de recensent “hun hart ophalen met Half heel.”

Nog een citaat: “Met gedichten die barsten van slim geplaatste assonanties en alliteraties heeft het hardop lezen van Half heel een enorme meerwaarde (…) Naast ritmisch en muzikaal is Tonks schrijfstijl is vooral heel eerlijk. Dat levert veel harde, krachtige beelden op.”

In een aandachtige recensie in Meander Magazine wordt het gedicht Pachtgrond’ uit Half Heel geciteerd. “Uit dit gedicht komt het strakke ritme naar voren dat Tonk hanteert, zoals ze ook rijkelijk gebruik maakt van alliteratie en assonantie. Taal hoort volgens haar tot de basis van het bestaan, net zoals grond en geheugen.”

De recensie sluit af met het gedicht ‘Is dit chocola’ en de volgende analyse: “De twijfelaars zijn verdraagzamer dan de profeten. Het doet denken aan Bloems gedicht Dichterschap: ‘Is dit genoeg: een stuk of wat gedichten, / Voor de rechtvaardiging van een bestaan, (…)’. Gelukkig heeft Tonk haar humor weten te behouden, maar de angst voor de toekomst delen we met haar.”