Florence Tonk

Eind april geef ik een lezing over Het verhaal van Nederland bij Roois Kultuur Kontakt en de bibliotheek in Sint Oedenrode. Op hun website introduceren ze me als volgt:

Florence Tonk geeft een lezing over haar boek Het verhaal van Nederland (2022) dat ze schreef bij de populaire gelijknamige televisieserie. Het is een verfrissend en uiterst toegankelijk relaas over onze geschiedenis van de prehistorie tot nu. (…) Tonk is een enthousiast vertelster en weet de geschiedenis tot leven te brengen.

Naast mijn verhaal over dit geschiedenisboek zal ook mijn overige werk (romans, poëzie) ter sprake komen.

Vanaf 2019 ben ik verbonden aan de Schrijversvakschool in Amsterdam als docent poëzie aan studenten uit het eerste en tweede jaar. Leren schrijven staat voor mij gelijk aan veel lezen. Voor mijn studenten selecteer ik wekelijks werk van Nederlandse, maar ook Poolse, Noorse, Zweedse, Chinese, Zuid-Amerikaanse en Amerikaanse dichters. Om hen aan te zwengelen en zelf raak ik dan ook regelmatig geïnspireerd. In de semesters dat ik doceer, schrijf ik meer poëzie dan anders.

In januari debuteerde een van mijn studenten, Rosanne Michielsen, met haar gedicht ‘Het heeft gesneeuwd’ op het digitaal cultureel platform De Optimist. Zij schreef haar gedicht naar aanleiding van een gedicht van Elizabeth Bishop, ‘Little Excercise,’ dat ik mijn tweedejaars had laten lezen in hun eerste semester. Ik ben dol op het werk van Bishop (ook prachtig vertaald naar het Nederlands door J. Bernlef) en ik ben erg trots op Rosanne en haar mooie gedicht.

Voor de jaarlijkse boekenweekbundel van uitgeverij Wereldbibliotheek schreef ik een villanelle. Dat is een zestiende-eeuwse dichtvorm bestaande uit 19 regels waarbij twee regels vier keer terugkeren. Een van de bekendste voorbeelden van een villanelle is het gedicht ‘Do not go gentle into that good night‘ van Dylan Thomas, waarbij de andere terugkerende regel luidt: ‘Rage, rage against the dying of the light.’ Door de herhaling en de rijm krijgen veel villanellen iets stuwends, koortsachtigs.

Mijn bijdrage aan de boekenweekbundel is getiteld ‘De tuin der lusten’. Het is mijn eerste en enige villanelle ooit, maar de vorm en vormdwang beviel me wel. Wie weet maak ik er nog eens een.

De zevende druk ban ‘Het verhaal van Nederland’ zat onlangs bij de post. Fantastisch dat het boek zoveel lezers weet te vinden.

Op de stekgrond van mijn eigen schrijverschap, in het leeslekkerland van mijn jeugd: de openbare bibliotheek Wageningen, ging ik op 23 november in gesprek met succesauteurs Erna Sassen en Thomas Olde Heuvelt. Een gesprek over (jeugd)literatuur, vakmanschap, hoe emoties een rol spelen in je werk, evenals het decor van je jeugd. Over taligheid, research en de kunst om de taal en spraak van personages te benaderen.

Bij Boekhandel Broekhuis in Deventer gaf ik in mei 2022 een lezing over het boek bij de serie Het verhaal van Nederland. Iedereen uit het publiek had de televisieserie uiteraard gezien en kwam nu ook het boek kopen, gesigneerd.

Omdat ik in Deventer was, en hoofdstuk 5 over de late Middeleeuwen zich deels in deze Hanzestad afspeelt, heb ik daar de lezing op toegespitst. Met onder meer aandacht voor de Moderne Devotie, Geert Grote, Salomé Sticken, Karel de Vijfde en de pestpandemie.

Wie interesse heeft in een lezing over dit boek kan contact opnemen met Dorine Holman of de Schrijverscentrale.

Het verhaal van Nederland krijgt een vijfde druk en staat inmiddels 14 weken in de Bestseller top-60.

De hoogst behaalde plaats in deze ranglijst is nummer 11. Het boek stond wekenlang in de top drie van de best verkochte non-fictie.

In 2010 verscheen mijn romandebuut Blijf bij Ons, een boek over Oekraïne. Gebaseerd op ruim een jaar wonen en research in dat land. Bij mijn weten was het misschien wel de eerste Nederlandse roman over Oekraïne. Zo kwam de Openbare Bibliotheek Amsterdam bij mij terecht. Ze vroegen me een gedicht te schrijven voor Oekraïne. Het is te lezen op beeldschermen in de bibliotheek en op een ansichtkaart. Op die manier wilde de bibliotheek haar solidariteit tonen met het land, maar ook met de vele vluchtelingen die naar ons land komen. Voor degenen die in Amsterdam en omstreken terecht zijn gekomen heeft de OBA een speciaal programma gemaakt ter ondersteuning.

Het was een mooie opdracht. Het honorarium schonk ik aan mijn vrienden in het Oekraïense dorp waar ik veel tijd doorbracht in 2006 en 2007, en waar het fictieve dorp ‘Zagoeblene’ uit mijn roman op is gebaseerd. Die dorpsnaam werd me aangereikt door mijn vriendin Olena, daar geboren en getogen. Zagoeblene is Oekraiëns voor ‘verdwenen in de tijd en de geschiedenis.’ En met deze verschrikkelijke oorlog is het daadwerkelijk verdwenen in de tijd. Het echte dorp van Olena is meegesleurd in de geschiedenis, zoals dat al zo vaak gebeurde met Oekraïne. In het echte dorp worden door Olena en haar moeder Svetlana voedzame maaltijden in wekflessen ingemaakt voor Oekraïense soldaten. Er worden camouflagenetten geweven en vluchtelingen uit het oosten opgevangen. Het normale leven lijkt er stilgevallen. Ik hoop maar dat ze veilig blijven, mijn lieve vrienden, in hun speldenprikje op de kaart van dat mooie, uitgestrekte land met haar moedige, humorvolle, gastvrije en poëtische bewoners.

Een mooie aandachtige lezing van Half heel door Anne van den Dool in Awater: “Hier blijkt toch de winst van de verbeeldingskracht, die je kunt gebruiken om jezelf, en de wereld om je heen op hun best voor te stellen.”

Esther Naomi Perquin en ik schreven samen voor NRC een essay over de wooncrisis die ons beide raakt(e). Omdat we in het publieke debat de wezenlijke, menselijke aspecten van deze crisis onvoldoende terughoorden, gingen we te rade bij de poëzie.

Hij stond in 2019 in NRC en is nu op een poster beland, het gedicht ’Wiegelied voor de stad‘.  Het was een idee van dichter/boekhandelaar Joost Baars om dit gedicht op posterformaat af te drukken. Omdat het actueler dan ooit is nu de stad  uit haar coronasluimer is ontwaakt en iedereen weer als vanouds door de straten jakkert, in wat lijkt op een strijd om ruimte, succes en wie druk-drukker-drukst is.

Joost Baars, zelf begenadigd dichter, werkt ook bij Atheneum Boekhandel van Rossum in Amsterdam en schreef een mooie kleine wikkelrecensie voor om Half heel.

“Mooie bundel waar tuin- en natuurlyriek en politiek samenkomen in verrassend heldere, muzikale en kwetsbare gedichten.”

Het Vlaams-Nederlandse tijdschrift Ons Erfdeel publiceerde een uitgebreide recensie van Half heel in het licht van de twee eerder verschenen dichtbundels Anders komen de wolven (2006) en Rijgen (2013). Liefhebbers van dit eerdere werk kunnen volgens de recensent “hun hart ophalen met Half heel.”

Nog een citaat: “Met gedichten die barsten van slim geplaatste assonanties en alliteraties heeft het hardop lezen van Half heel een enorme meerwaarde (…) Naast ritmisch en muzikaal is Tonks schrijfstijl is vooral heel eerlijk. Dat levert veel harde, krachtige beelden op.”

In een aandachtige recensie in Meander Magazine wordt het gedicht Pachtgrond’ uit Half Heel geciteerd. “Uit dit gedicht komt het strakke ritme naar voren dat Tonk hanteert, zoals ze ook rijkelijk gebruik maakt van alliteratie en assonantie. Taal hoort volgens haar tot de basis van het bestaan, net zoals grond en geheugen.”

De recensie sluit af met het gedicht ‘Is dit chocola’ en de volgende analyse: “De twijfelaars zijn verdraagzamer dan de profeten. Het doet denken aan Bloems gedicht Dichterschap: ‘Is dit genoeg: een stuk of wat gedichten, / Voor de rechtvaardiging van een bestaan, (…)’. Gelukkig heeft Tonk haar humor weten te behouden, maar de angst voor de toekomst delen we met haar.”

Ooteooete is een digitaal platform en tijdschrift voor poëzie. Recensent Dietske Geerlings schreef voor hen een hele grondige analyse van mijn gedicht ‘Repeteren’ uit de in juni verschenen bundel Half heel. Hieronder een fragment dat je natuurlijk ook gewoon op Ooeteoote kunt lezen.

Bij de verschijning van mijn nieuwe dichtbundel maakte ik met Herman van Bostelen een set van 8 ansichtkaarten met twee hele gedichten en zes fragmenten uit de bundel. Ze zullen bij selecte boekhandels te vinden zijn. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Nieuw Amsterdam Uitgevers.

Ons Erfdeel/The Low Countries liet vorig jaar een gedicht van mij vertalen naar het Engels door  poëzievertaler Paul Vincent. Zij kozen voor het gedicht ‘Een eigen oceaan’, dat ik eerder publiceerde in het Vlaamse poëzietijdschrift Het Liegend Konijn. Ik schreef het gedicht in 2018, in opdracht van het Nederlands Symfonie Project bij het Vierde Pianoconcert van Rachmaninov.

De vertaling werd gepubliceerd in vaste rubriek ‘Friday Verses’ op de website van Ons Erfdeel, waar ook de Nederlandse versie te lezen is.

An Ocean of its Own

I did not know I would be gone
forever when I left
when the century was almost over
in which jazz and a little later the two
of you were born, in the midst of
the murderous storm which in this corner
of the world, where I arrived,
would provide a few decades
of care, a conscience we could
not guarantee for long since
a new set of czars arose
new and different, yes, I call it evil,
and people are seduced again
they have forgotten the storm.

I left home as one does
could not know we wouldn’t be able
to talk anymore, that the two of you
were in fact already my children, that I would bear
a child of my very own, its eyes
yours, father, its love of summer fruit
yours, mother.
I went away. What lay between
us obtained its own measure,
an ocean of its own.