Mijn hart maakte een sprongetje bij het lezen van de voetnoot van Arnon Grunberg vanochtend. Over klasse. Over de belangrijke analyse van Pierre Bourdieu, ‘La distinction’ tussen economisch en cultureel kapitaal. Tevens hét gevecht tussen de halfbroers Meindert en Harry in IJsheiligen. Hoe klasse je kan vervreemden, ook al ben je een sociale stijger (en een neoliberaal). Hoezeer dit nog altijd taboe is. Hoe het mensen buiten kan sluiten, en hoe dat etniciteit of andere etiketten overstijgt. En hoeveel spanning dat oplevert, maatschappelijk maar ook individueel.

Meindert gebruikt een vorm van ‘symbolisch geweld’ als hij Harry fijntjes inwrijft dat hij het verschil niet kent tussen Händel en Haydn. Want Harry heeft misschien wel heel veel economisch kapitaal vergaard, maar bitter weinig cultureel kapitaal. En dat kan hij, gezien het milieu waarin hij opgroeide, nooit meer helemaal inhalen. Een van zijn partners op het advocatenkantoor vindt dat ook grappig om te benadrukken: welke Amsterdamse topadvocaat heet er nu Harry en komt uit Harderwijk?

Hoe die complexe onderscheidingsdrift machtsstructuren in de hand werkt, daarover gaat het dus ook in mijn boek. En hoe dat aan het verschuiven is. Want hoe relevant is Händel of Haydn nog als je geen nagel hebt om aan je kont te krabben, en in een volkstuinhuisje woont? Misschien, denk ik al een tijdje, wilde ik met dit boek wel onbewust een ode brengen aan het gedachtegoed van Pierre Bourdieu, die ik als eerstejaars sociologie leerde kennen, met dank aan o.a. professor Abraham de Swaan. Bourdieus theorie over smaak en klasse in het menselijk verkeer, heeft mij nooit meer helemaal  losgelaten. Omdat ik het dagelijks in de praktijk zie gebracht. Misschien ook wel omdat ik opgroeide in twee werelden: een van klassieke muziek en literatuur, en een andere waarin waarde vooral werd uitgedrukt door het dragen van nette, gestreken kleding, een brandschoon huis en een ring met een groeibriljant. En waarin je, als je een studiebol was, hooguit verpleegster werd.

“Bourdieu didn’t argue that cultural inequality creates economic inequality, but that it widens and it legitimizes it.” Aldus David Brooks in de New York Times, in een mooie samenvatting van het werk van Bourdieu. Hij legt ook uit hoe actueel dit is in tijden van Trump.

Klasse. Daar gaat het dus ook over in IJsheiligen en het is een onderwerp dat veelal onbesproken blijft in Nederland, zoals Grunberg vanochtend terecht opmerkte.